دورۀ اول بخش تحلیل و نقد – 1397

بیانیۀ هیئت داوران اولین دورۀ  جشنوارۀ نقد خلاقانۀ سال(حیرت):

هیئت داوران اولین دورۀ جشنوارۀ نقد خلاقانۀ سال، از همۀ منتقدین و پژوهشگرانی که آثار خود را به جشنواره ارسال کرده‌اند سپاس‌گزاری می‌کند.

باید توجه داشت که این جشنواره اولین اتفاق ادبی مستقل کشور در این زمینه بوده و سابقه ی پیشین نداشته است و امید می رود با تداوم آن طی سال های آینده بتوان به نتایج قابل توجهی دست یافت.

تعداد کم متون ارسالی برای داوری، و همچنین ضعف نسبی کیفیت نقادانه و خلاقانۀ متون، نشان از کم و کاستی های فراوان در این حوزه از فعالیت ادبی کشور دارد. که البته دور از انتظار نبود. به همین دلیل پیشنهاد می­شود جشنواره به صورت دوسالانه برگزار گردد و مجموعه ای از برنامه های آموزشی و ترویجی مرتبط، در حاشیه ی برگزاری جشنواره در طول سال صورت پذیرد.

هیئت داوران با در نظر گرفتن معیارهای اصلی جشنواره –خوانش خلاق و گسترش متن، تشریح و تحلیل مفصل و دقیق اثر پیش از ورود به حیطه ی نقد، بیان دقیق روش نقد و شرح معیارهای منتقد به صورت شفاف، وجود بنیادها و پشتوانه های نظری قوی در معیار مورد نظر منتقد، شرح پرسش های اساسی نقد و حرکت در جهت پاسخ دادن به آن ها و در نهایت کشف- در سه مرحله به بررسی آثار پرداخت. در دو مرحلۀ ابتدایی و انتخاب نقدهای نیمه‌نهایی، دقت بسیار زیادی صورت گرفت و داوران هیئت انتخاب نیز از داوران اصلی جشنواره بودند.

تمامی داوران، امتیازات خود را به صورت جداگانه و مستقل اعلام کردند. از آن­جا که اختلاف نظر در این باب امری بدیهی است، و مبنا بر مقایسۀ نسبی آثار با یکدیگر بوده است، بنا به روال از پیش تعیین شده و برای حفظ ارزش تنوع نگاه داوران، امتیازات بین 0 تا 10 با یک‌دیگر جمع زده شد تا نتیجۀ نهایی مشخص گردد.

طبیعی است، نقدهایی که تا حدود بیشتری و از جنبه ­های متنوع­ تری نظر داوران مختلف را جلب کرده بودند، جمع امتیازات بیشتری به دست آوردند.

هیئت داوران، جمع‌بندی خود را از آثار داوری شدۀ جشنواره، در ضمن نکاتی چند یادآور می ­شود:

  • هر هفت نقد منتخب نهایی، در مقایسه با سایر آثار ارسال شده، برندگان این دورۀ جشنواره هستند و تنها یک اثر از این میان به عنوان برترین اثر (در هر بخش) معرفی شده است.
  • نقدها در مقایسه با یک‌دیگر داوری شده­اند و نه در مقایسه با ایده آل های ذهنی داوران و امتیازدهی نیز بر همین اساس بوده است.
  • با نظری کلی به عمده متون، به نظر می رسد منتقدین عزیز بینشی جامع و دقیق از جریانات داستان نویسی ایران و جهان نداشته اند و این به دلیل کمبود در مطالعه ی جامع آثار در سیر تاریخی شان رخ داده است.
  • مبانی و معیارهای نظری به کار گرفته شده از سوی منتقدین عموما منابع دست چندم و تماما عاریتی بوده و از عمق و غنای لازم برخوردار نبودند. عمق مبانی نظری بی اجتهاد منتقد و دیدگاه های شخصی وی به دست نخواهد آمد و لازم است منتقد از سطح ظاهری مبانی نظری عبور کرده و اصطلاحا آن ها را درونی کرده باشد.
  • روش مندی نقدها عموما ضعیف بوده و با انباشت داده های پراکنده مواجه بوده ایم. ضعف صورت بندی نهایی متن نقد.

هیئت داوران اولین دوره‌ی جشنواره‌(به ترتیب حروف الفبا):

  • ابراهیم محبی
  • احسان نعمت اللهی
  • امیرحسین طاهری نژاد
  • فتاح رنجبر
  • مجید خادم

نتیجۀ داوری نهایی به شرح زیر اعلام می گردد:

نقد برتر سال در بخش آزاد:

  “تکرار یک تکرار” نوشتۀ احمد عدنانی پور از اراک –  نقدی بر داستان کوتاه “عصیان یک بزاز لنگرودی”  اثر قاسم کشکولی

نقد برتر سال در بخش ویژه:

” نشانه های سیال در داستان شبانه ­های یک دانشجوی مفقودالاثر”  نوشتۀ سمیه برازجانی از شیراز –  نقدی بر داستان کوتاه ” شبانه­ های یک دانشجوی مفقودالاثر ”  اثر  کاظم آقایی

دیگر نقدهای برتر از نگاه هیئت داوران به ترتیب امتیاز:

  • ” مرثیه‌ای برای حسرت و خون‌های ریخته” نوشتۀ یاسر بابائی از ایلام –  نقدی بر داستان کوتاه ” مرثیه برای ژاله.م و قاتلش”  اثر ابوتراب خسروی
  • “نقد روان‌شناختی داستان کنیزو” نوشتۀ صفورا سلمانیان از اصفهان  –  نقدی بر داستان کوتاه “کنیزو”  اثر  منیرو روانی­ پور
  • ” تقابل گفتمان سطحی‌نگر با فلسفی در زندگی جبرآلود یک عدد پرستار خانگی” نوشتۀ مونا حاجی مومنی از مونترآل کانادا –  نقدی بر داستان کوتاه ” لرز( مرثیه‌ای برای چندبار کشتن یک پیرمرد که در صفحه‌ی 123 می‌میرد)”  اثر پویا کیانی
  • “نقاب ها” نوشتۀ حکیمه خدادادی سلوط از اصفهان-  نقدی بر داستان کوتاه ” ادامۀ  مادرکشی و قسمت هایی که اضافه شد”  اثر سپیده نوری
  • ” موقعیت بواسیری” نوشتۀ مهدی نیکبین از تهران  –  نقدی بر داستان کوتاه “بختک”  اثر عباس باباعلی