دورۀ دوم بخش تحلیل و نقد – 1398

بیانیۀ هیئت داوران دومین دورۀ جشنوارۀ دوسالانۀ تحلیل و نقد داستان کوتاه سال (حیرت):

هیئت داوران جشنواره از همۀ کسانی که آثار خود را به جشنواره ارسال کرده‌اند، سپاس‌گزاری می‌کند. با نظر به اینکه قدم­ های آغازینِ نخستین اتفاق ادبی مستقل کشور در زمینۀ جشنوارۀ تحلیل و نقد داستان کوتاه را شاهدیم، این امید در ما باقی است تا با تداوم آن طی سال­ های آینده بتوان به نتایج بهتری دست یافت.

تعداد کم آثار فرستاده شده و ضعف در کیفیت نقادانه و خلاقانۀ متون (حتی نسبت به آثار دورۀ اول جشنواره)؛ نشان از کاستی­ های فراوان در این حوزه از فعالیت ادبی کشور دارد. با در نظر گرفتن فضای نامساعد ادبی و هنری کشور و نگاه­ های غرض­ ورز و منفعت­ طلب بسیاری از آنان که در ظاهر متولی امر گسترش نگاه تحلیلی و انتقادی هستند؛ چنین کاستی‌هایی دور از انتظار نیست. از این رو پیشنهاد می ­شود در حاشیۀ برگزاری جشنواره، مجموعه­ ای از برنامه ­های آموزشی و ترویجی مرتبط، با جدیت بیشتری نسبت به دورۀ گذشته، برگزار شود.

معیارهای اصلی جشنواره در انتخاب آثار عبارتند از:خوانش خلاق، گسترش متن، تشریح و تحلیل مفصل و دقیق اثر پیش از ورود به حیطۀ نقد، بیان دقیق روش نقد و شرح معیارهای منتقد به صورت شفاف، بنیادها و پشتوانه‌های نظری قوی در معیار مورد نظر منتقد، شرح پرسش ­های اساسی نقد و حرکت در سوی پاسخ دادن به آن­ ها و در نهایت، کشف.

هیئت داوران با درنظر گرفتن معیارهای اصلی جشنواره، در سه مرحله به بررسی آثار پرداخت. در دو مرحلۀ ابتدایی، نقدها با دقت بسیار زیادی انتخاب شده و به مرحلۀ نیمه‌نهایی راه یافتند. امتیازات داوران، به صورت جداگانه و مستقل اعلام شد. از آن­جا که اختلاف نظر در این باب امری بدیهی است و مبنا بر مقایسۀ نسبی آثار با یکدیگر بوده است، بنا به روال از پیش تعیین شده و برای حفظ ارزش تنوع نگاه داوران، امتیازات بین 0 تا 10 با یک‌دیگر جمع زده شد تا نتیجۀ نهایی مشخص گردد. بدیهی است آثاری که نظر داوران مختلف را جلب کرده‌اند، جمع امتیازات بیشتری به دست می‌­آوردند. در این دوره برخلاف گذشته، توافق نظر جامعی بین داوران به وجود آمد که متاسفانه سطح آثار به اندازه‌ای پایین است که امکان انتخاب اثر برتر وجود ندارد.

هیئت داوران، جمع‌بندی خود را از آثار داوری شدۀ جشنواره، در نکات ذیل اعلام می‌کند:

  • هر شش متن منتخب نهایی در مقایسه با سایر آثار ارسال شده، تقدیر شدۀ این دورۀ جشنواره هستند و هیچ اثری شایسته عنوان “برتر” نیست.

  • اگرچه متن ­ها در مقایسه با یکدیگر داوری و امتیازدهی شده ­اند اما در مقایسه با ایده ­آل­های ذهنی داوران، از کیفیت پایینی برخوردارند.

  • با نظری کلی به عمدۀ متون، به نظر می­ رسد منتقدین عزیز بینشی جامع و دقیق از جریانات داستان­ نویسی ایران و جهان نداشته ­اند.

  • مبانی و معیارهای نظری به کار گرفته شده از سوی منتقدین عموما منابع دست چندم و عاریتی بوده و از عمق و غنای لازم برخوردار نیستند. (عمق مبانی نظری، بی اجتهاد منتقد و ژرفای دیدگاه ­های شخصی وی به دست نخواهد آمد).

  • روش­مندی نقدها ضعیف بوده و در خوانش متون با انباشتی از داده­ های پراکنده مواجه شدیم که به کشف و خلقی دست نمی‌یافت. البته جای تأکید دارد که ارجاع به منابع بیشتر یا صورت­بندی در قالب­ مقاله ­نویسی، پوشانندۀ این ضعف‌ها نخواهد بود.

هیئت داوران دومین دورۀ جشنواره‌(به ترتیب حروف الفبا):

  • ابراهیم محبی

  • احسان نعمت اللهی

  • امیرحسین طاهری­ نژاد

  • سمیه برازجانی

  • مجید خادم

نتیجۀ داوری نهایی به شرح زیر اعلام می­ گردد:

هیچ یک از آثار حائز عنوان “نقد برتر سال” در بخش آزاد و  بخش ویژه نشدند.

متون تقدیر شده (به ترتیب حروف الفبای عنوان):

  1. “آن وجود سخت و سپید و رازآلود” نوشتۀ ناهید نقشبندی از سنندج –  تحلیلی بر داستان کوتاه “صخره”  اثر سراج الدین بناگر

  2. “بررسی و نقد داستان کوتاه زمزمه باغ از منظر نقد اکوفمنیسم” نوشتۀ سونیا بهرو بنمار از اردبیل –  نقدی بر داستان کوتاه “زمزمۀ باغ”  اثر  راضیه تجار

  3. ” تحلیلی بر داستان اتاق پر غبار اثر اصغر عبداللهی” نوشتۀ هما جاسمی از سنت آنتونیو آمریکا

  4. “تحلیل داستان هفتم مجموعه داستان عزاداران بَیَل اثر غلامحسین ساعدی” نوشتۀ مجید استیری از تهران

  5. “گدا، فحش است” نوشتۀ مهسا موسوی از تهران-  نقدی بر داستان کوتاه ” گدا”  اثر غلامحسین ساعدی

  6. ” نقدي اسطوره ­اي بر داستان كوتاه عروسك پشت پرده اثر صادق هدايت” نوشتۀ سعید ناظمی از تهران